Bakliyat Üretimini ve Tüketimini Teşvik Etmeliyiz
Son 10 yılda, ülkemizdeki bakliyat üretim ve tüketim miktarları artış gösterdi. 2012 yılında 1,12 milyon ton olan tüketim miktarı, artan nüfusun etkisiyle 2022 yılında yüzde 9 oranında yükselerek 1,21 milyon seviyelerine ulaştı. 2022 yılı Türkiye baklagil arzında yüzde 21, toplam kullanımda ise yüzde 39’luk bir artış gerçekleşti.
Ancak bakliyat üretimindeki artışın nüfus artışının gerisinde kalması ile ithalat miktarında da artış oldu. 2012 yılında 215 milyon dolarlık bakliyat ithalatı yaparken 2022’de bu 674 milyon dolara yükseldi. Bu durum, bakliyat fiyatlarını yurtdışı gelişmelere karşı son derece duyarlı hale getirdi. Yurtdışı piyasalardaki fiyat yükselişleri, iç piyasadaki fiyatlar üzerinde belirleyici etki yapmaya başladı. Dünya fiyatlarındaki yükselme nedeniyle, ülkemizde de fiyatlar arttı. Gerek iç talebin karşılanması gerekse dünya bakliyat ticaretinde önemli bir aktör olmamız nedeniyle artan ithalatımız dünya baklagil ithalatında üst sıralara yükselmemize neden oldu.
Oysa Türkiye’de baklagiller, tarla bitkileri ekim alanları içinde tahıllardan sonra ikinci sırada yer alıyor. Nohut, mercimek ve fasulye toplam baklagil üretiminin yüzde 98,3’ünü oluşturuyor. Ülkemiz 580 bin tonluk nohut üretimi ile dünyada üçüncü, 445 bin tonluk mercimek üretimi ile dünyada dördüncü, 270 bin tonluk fasulye üretimi ile de dünyada 22’inci sırada yer alıyor. 2022 yılında en önemli bakliyatlar arasında yer alan bu üç ürünün dünyadaki toplam üretiminde ülkemizin payı ise yüzde 2,44 seviyesinde bulunuyor.
Bakliyat üretimini, ihracatta yaratacağı katma değerin yanı sıra tüketimindeki faydaları da göz önünde tutarak ele almak gerekiyor. Sağlıklı ve dengeli beslenme düzeninde çok önemli bir yere sahip olan bakliyatlar; aynı zamanda daha az suya ihtiyaç duyması, toprağı koruması ve karbon salınımını azaltıcı etkisi ile sürdürülebilir tarımsal üretime de önemli katkılar sağlamaktadır.
Bu önemli ürüne dikkat çekmek için Birleşmiş Milletler tarafından 2016 yılı “Uluslararası Bakliyat Yılı” olarak ilan edildi ve 10 Şubat tarihinin de “Dünya Bakliyat Günü olarak kutlanmasına karar verildi. Dünya Bakliyat Günü, gıda güvenliğini ve beslenmeyi artırmak amacıyla sürdürülebilir gıda üretiminin bir parçası olarak bakliyatın besinsel ve çevresel faydaları konusunda farkındalık yaratılmasını amaçlıyor.
Böylesine değerli bir ürün grubunun tüketilmesi kadar yetiştiriciliğinin de teşvik edilmesi bir o kadar önem arz ediyor. Hele ki ülkemiz gibi üretim potansiyeli yüksek bir coğrafyada bu ekonomik olarak da büyük önem taşıyor. Yapılacak çalışmalar ve desteklemeler ile üretimin yaygınlaşmasının tüketime de olumlu etki edeceğine inanıyoruz. Bu çerçevede üreticilerimize yönelik teşvikleri şöyle sıralayabiliriz:
· Çeşit varyasyonunun az olması sebebiyle yeni çeşitlerin geliştirilmesi,
· Bakla, bezelye, börülce gibi ekim alanları daha düşük düzeyde kalan baklagil bitkilerinin de ekim nöbetine alınması ve yerel çeşitliliğin sağlanması,
· Özellikle kurak geçen mevsimleri göz önüne aldığımızda kuru tarım alanlarında baklagiller ile düzenleyici tedbirlerin alınması,
· İç Anadolu başta olmak üzere nadas alanlarında baklagil üretimine destek verilmesi,
· Baklagillere özgü teknolojik tarım ekipmanlarının geliştirilmesi,
· Üreticilerimize verilen prim desteklerinin bakliyat üretiminin ekonomik olarak da sürdürülebilir olmasına imkân sağlayacak miktara çıkarılması.
Dünya Bakliyat Günü’ne katkı sağlamak adına İzmir Ticaret Borsası olarak bizde farkındalık çalışmaları yürütmeye çalışıyoruz. 2017 yılında, farkındalık yaratmak ve bölgemizin baklagil ürünlerine verdiği önemi göstermek adına “Geçmişten Bugüne Ege’de Baklagilli Yemekler” adlı kitap çalışmasını yayınladık. İzmir Ticaret Borsası olarak benzer çalışmalarla bakliyatın önemi konusunda kamuoyunda farkındalık yaratmak adına aralıksız olarak çalışmamız gerektiğini 10 Şubat Dünya Bakliyat Günü’nde bir kez daha ifade etmek isteriz.
İzmir Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Ercan Korkmaz
09.02.2024
